

Kiko ta HIV i Aids?
Kiko ta hiv.
HIV ta e vírùs ku ta okashoná Aids. Gradualmente e vírùs aki ta kibra e sistema di defensa ku bo kurpa a konstruí pa protehá bu kontra diferente vírùs i bakteria. Esaki ta desaroyá den diferente síntoma i keho. Na momente ku bo sistema di resistensia i defensa natural deteriorá asina tantu ku bo kurpa no por defendé su diferente vírùs i bakteria, por papia di Aids.
Di unda e abreviashon "HIV" ta bini?
HIV ta para pa "Human Immunodeficiency Virus" òf mihó bisá "E virùs humano ku ta kibra defensa”.
-
Human: (derivá for di Latín: Humanus – Humano)
-
Immuno deficiency: Ta usa e palabra defisiensia tambe pa indiká un “skarsedat di funshon”. Si e sistema inmunológiko no ta funshoná sufisiente ta papia di “inmunodefisiensia”.
-
HIV ta un asina yamá “retrovirus” (ku ta nifiká básikamente ku tin mas TIPO / variante di e virùs aki. Tin HIV 1, y HIV 2.)
Síntoma di HIV.
Mayoria persona no tin keho despues di infekshon ku e vírùs. Un kantidat chikí ta eksperensiá síntoma despues di algun di siman despues di e infekshon. E síntomanan ta parse esnan un grip pisá i por dura entre un pa seis siman. Ta yama esaki HIV agudo. E kehonan di un infekshon agudo di HIV por ta herida di kueru, keintura, doló di garganta i diarea.
Hopi biaha abo ni bo dòkter no lo pensa mesora ku ta trata di un infekshon di HIV. E síntomanan ta ta disparsé despues di un pa dos siman. E parti traishonero di HIV ta ku bo por ta infektá pa hopi aña promé ku bo kuminsá haña keho. E vírùs ta distruí bo sélulanan di defensa tiki tiki te ora nan ta asina debil i tiki, ku bo ta kuminsá sufri di otro malesa.
E proseso aki por dura 5 pa 10 aña. Kehonan ta inkluí: pèrdida di peso, problema di kueru (pèshi chikitu i eksema) doló den boka i doló ora di guli (infekshon manera “spruit” den boka i garganta ku mancha blanku) problema pa hala rosea, kansansio ora di kana, tosamentu (a konsekuensia di pulmonia) i diarea.
Aunke bo ta sinti ku bo ta den bon kondishon, no ta nifiká ku bo no tin HIV. Pues hasi bo kontrol regular si bo tin òf tabatin relashon seksual sin protekshon.
Kiko ta aids.
Aids ta un kondishon kaminda bo sistema di defensa ta defisiente di manera ku bo ta mas suseptibel pa sierto malesa. Aids ta un kombinashon di síntomanan (un asina yama síndrome) ku bini dilanti pa motibu di un sistema di defensa natural ku ta defisiente okashoná pa medio di un infekshon ku HIV. Si bo no risibí tratamentu adekuá pa HIV esaki ta bira Aids.
Kiko e abreviashon AIDS ta para p’e?
Aids ta abreviashon di “Acquired Immune Deficiency Syndrome”
(malesa atkirí pa motibu di un sistema di inmunidat defisiente).
-
Acquired: Algu ku bo ta pega kuné durante bida, pues no algu heredá.
-
Immune: inmunidat tin di aber ku bo sistema di defensa. E sistema di bo kurpa ku ta defendé bu kontra malesa okashoná pa bakteria, vírùs òf fungus.
-
Deficiency: ousensia, falta di, muchu tiki
-
Syndrome: kombinashon di síntoma
Kiko ta pasa ora bo tin Aids?
Bo kurpa ta bira mas i mas débil pa motibu ku bo no tin defensa mas kontra malesanan ku ta drenta bo kurpa di pafó. Infekshonnan, ku un kurpa sin HIV por defendé, ta totalmente sin defensa, di manera ku por ehèmpel un simpel fèrkout por bira un pulmonia peligroso.
Bo mester di yudansa?
Si abo òf un persona den bo serkania tin HIV òf Aids esaki por trese hopi pregunta.
Yama nos libremente riba nos number di telefòn +5999 9 677 566
P’esei nos t’ei!
Bo ta muri si bo tin Aids?
Si bo risibi e tratamentu neseario na momentu ku bo ta infektá ku HIV, bo no ta muri di dje. Ku remedi bo por frena e desaroyo di e vírùs di manera ku bo sélulanan di defensa por sigui hasi nan trabou. Si bo no risibí e tratamentu adekuá HIV por bira Aids, i e ora ei si e konsekuensianan ta terminal.